Το συμπέρασμα από τη γνωμοδότηση του Συμβουλίου της Επικρατείας είναι ότι οι κατοικίες μπορούν να ξανακτιστούν, δηλαδή να συνεχιστούν οι οικοδομές που είχαν σταματήσει ή ακυρωθεί, αλλά όχι αυτομάτως και χωρίς προϋποθέσεις.
Συγκεκριμένα:
Το ΣτΕ έκρινε νόμιμο το σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος που προβλέπει μηχανισμό περιβαλλοντικού ισοδυνάμου, σύμφωνα με τον νόμο 5197/2025.
Έτσι, όσες άδειες είχαν ακυρωθεί ή εκκρεμούσαν μέχρι τις 11 Δεκεμβρίου 2024 μπορούν να επανεκδοθούν.
Η επανέκδοση θα γίνει υπό νέο νομοθετικό πλαίσιο, όχι με βάση τον παλαιό ΝΟΚ, αλλά με νέο μηχανισμό που διορθώνει την αντισυνταγματικότητα του προηγούμενου συστήματος κινήτρων.
Προϋπόθεση είναι να ολοκληρωθεί περιβαλλοντικός προέλεγχος ή, όπου χρειάζεται, στρατηγική μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων.
Συνοπτικά:
Ναι, θα μπορούν να κτιστούν ξανά οι κατοικίες που είχαν ακυρωθεί με βάση τον νέο ΝΟΚ, αλλά μέσω νέας διαδικασίας επανέκδοσης αδειών και υπό το νέο πλαίσιο περιβαλλοντικού ισοδυνάμου. Δεν επανέρχεται ο παλαιός ΝΟΚ καθαυτός, αλλά δίνεται πρακτικά η δυνατότητα συνέχισης των οικοδομών που είχαν «παγώσει».
Πηγή: www.e-vrilissia.gr
Αναλυτικά η περίληψη της απόφασης του ΣτΕ αναφέρει:
Με το 135/2025 πρακτικό επεξεργασίας του Ε΄ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας (Προέδρος: Ρ. Γιαννουλάτου, Σύμβουλος, Εισηγητής: Α. Σκούφαλος. Πάρεδρος) κρίθηκε νόμιμο σχέδιο προεδρικού διατάγματος, το οποίο καταρτίστηκε ύστερα από τις 146-149/2025 αποφάσεις της Ολομελείας του Δικαστηρίου σχετικά με την αντισυνταγματικότητα του συστήματος κινήτρων του ΝΟΚ.
Το σχέδιο διατάγματος καταρτίστηκε σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 5197/2025, με το άρθρο 68 του οποίου θεσπίστηκε μηχανισμός περιβαλλοντικού ισοδυνάμου για την αντιμετώπιση της χρήσης κινήτρων και προσαυξήσεων βάσει οικοδομικών αδειών που είχαν εκδοθεί πριν από την έκδοση των παραπάνω ακυρωτικών αποφάσεων του Δικαστηρίου. Πρόκειται, ιδίως, για τις οικοδομικές άδειες που είτε έχουν ακυρωθεί με δικαστική απόφαση είτε είχαν προσβληθεί μέχρι την 11.12.2024, άρα καταλαμβάνονται από την αντισυνταγματικότητα που διέγνωσε το Δικαστήριο και είναι πολύ πιθανό να ακυρωθούν.
Ο μηχανισμός περιλαμβάνει Ειδικό Σχέδιο Περιβαλλοντικού Ισοδυνάμου Αναβάθμισης Πόλεων (ΕΣΠΙΑΠ), το οποίο χρηματοδοτείται από ποσά περιβαλλοντικού ισοδυνάμου που καταβάλλουν οι ενδιαφερόμενοι, και επανέκδοση των οικοδομικών αδειών με διαδικασία που διαφοροποιείται ανάλογα με το αν έχει ολοκληρωθεί ή όχι ο φέρων οργανισμός της οικοδομής.
Ο μηχανισμός περιλαμβάνει την επιλογή των καταλληλότερων μέτρων περιβαλλοντικού ισοδυνάμου από αυτά που προβλέπει ο ν. 5197/2025 (άρθρο 68 παρ. 2) σε επίπεδο δημοτικής ενότητας ή, για τα μητροπολιτικά συγκροτήματα Αθήνας και Θεσσαλονίκης, δήμου, τούτο δε βάσει περιβαλλοντικού προελέγχου ή, εφόσον συντρέχει περίπτωση, στρατηγικής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων.
Το Ε΄ Τμήμα, επαναλαμβάνοντας νομολογία του Ανωτάτου Ειδικού Δικαστηρίου, δέχθηκε ότι, στην περίπτωση εννόμων σχέσεων που έχουν κριθεί αμετακλήτως με δικαστικές αποφάσεις, ο νομοθέτης δεν κωλύεται να ρυθμίσει και πάλι τις σχέσεις αυτές με νέους κανόνες δικαίου, εφόσον αυτοί έχουν γενικό χαρακτήρα και δεν ρυθμίζουν μεμονωμένη σχέση.
Κατά συνέπεια, το προπεριγραφόμενο σύστημα, που εισήχθη μετά την έκδοση των παραπάνω ακυρωτικών αποφάσεων του Δικαστηρίου, κρίθηκε ως συμβατό με το Σύνταγμα, διότι η, τυχόν, επανέκδοση των παραπάνω οικοδομικών αδειών θα είναι προϊόν νέου διαφορετικού νομοθετικού καθεστώτος, το οποίο δεν αποσκοπεί στην επίλυση συγκεκριμένης διαφοράς, αλλά στη θέσπιση γενικής και αφηρημένης ρύθμισης με κριτήρια αντικειμενικά (ολοκλήρωση ή μη φέροντος οργανισμού κ.λπ.) και απρόσωπα. Κρίθηκε, όμως, ότι, κατά την έννοια των εξουσιοδοτικών διατάξεων, η, τυχόν, επανέκδοση των παραπάνω οικοδομικών αδειών προϋποθέτει την ολοκλήρωση περιβαλλοντικού προελέγχου του σχεδίου, που εκπονείται, κατά τα προαναφερόμενα, σε τοπικό επίπεδο, ή, εάν χρειάζεται, στρατηγικής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων.
